Read more »
I. Giới thiệu về Câu điều kiện Rẽ nhánh
Trong lập trình, câu điều kiện rẽ nhánh (conditional statements) cho phép chương trình thực hiện các hành động khác nhau dựa trên một điều kiện nhất định. Cấu trúc if-else là một trong những cách cơ bản nhất để thực hiện điều này. Nó giúp chương trình "quyết định" xem nên làm gì tiếp theo, giống như cách chúng ta đưa ra lựa chọn trong cuộc sống hàng ngày.
II. Cấu trúc cơ bản của if-else
Cấu trúc if-else hoạt động như sau:
* if (điều_kiện): Nếu điều_kiện đúng (true), khối lệnh bên trong if sẽ được thực thi.
* else: Nếu điều_kiện sai (false), khối lệnh bên trong else sẽ được thực thi.
Cú pháp tổng quát (ví dụ trong Python):
if dieu_kien:
# Khối lệnh được thực thi nếu dieu_kien là TRUE
else:
# Khối lệnh được thực thi nếu dieu_kien là FALSE
III. Ví dụ về if-else qua Văn học Việt Nam
Hãy cùng khám phá các ví dụ cụ thể để hiểu rõ hơn về if-else.
Ví dụ 1: Truyện Kiều - Thúy Kiều và Kim Trọng
Tình huống: Trong đoạn đầu của Truyện Kiều, Thúy Kiều gặp Kim Trọng. Tình cảm của họ nảy nở.
Lập trình: Giả sử chúng ta có một biến gap_kim_trong để kiểm tra xem Kiều đã gặp Kim Trọng hay chưa.
gap_kim_trong = True # Giả sử Kiều đã gặp Kim Trọng
if gap_kim_trong:
print("Thúy Kiều đã gặp Kim Trọng. Tình yêu đôi lứa chớm nở.")
else:
print("Thúy Kiều chưa gặp Kim Trọng. Mọi chuyện vẫn như ban đầu.")
# Kết quả: Thúy Kiều đã gặp Kim Trọng. Tình yêu đôi lứa chớm nở.
Ví dụ 2: Lão Hạc - Bán chó hay không bán chó?
Tình huống: Lão Hạc đứng trước quyết định có nên bán con chó Vàng hay không. Đây là một quyết định vô cùng khó khăn và đau lòng.
Lập trình: Biến tien_du_nuoi_cho sẽ quyết định việc Lão Hạc có tiền nuôi chó hay không.
tien_du_nuoi_cho = False # Giả sử Lão Hạc không còn tiền đủ để nuôi chó
if tien_du_nuoi_cho:
print("Lão Hạc vẫn còn tiền, sẽ giữ lại con chó Vàng.")
else:
print("Lão Hạc không còn đủ tiền, đành lòng phải bán con chó Vàng.")
# Kết quả: Lão Hạc không còn đủ tiền, đành lòng phải bán con chó Vàng.
Ví dụ 3: Vợ Nhặt - Gặp gỡ trong nạn đói
Tình huống: Trong bối cảnh nạn đói, Tràng "nhặt" được vợ. Nếu có lòng tốt và sự đồng cảm, cuộc sống sẽ có hy vọng hơn.
Lập trình: Biến co_long_tot thể hiện lòng tốt của Tràng.
co_long_tot = True # Tràng có lòng tốt, cưu mang người phụ nữ
if co_long_tot:
print("Tràng có lòng tốt, người phụ nữ có nơi nương tựa, hy vọng cho cuộc sống mới.")
else:
print("Tràng không quan tâm, người phụ nữ vẫn bơ vơ trong nạn đói.")
# Kết quả: Tràng có lòng tốt, người phụ nữ có nơi nương tựa, hy vọng cho cuộc sống mới.
IV. Câu lệnh elif (else if)
Trong nhiều trường hợp, chúng ta cần kiểm tra nhiều hơn hai điều kiện. Khi đó, elif (viết tắt của "else if") được sử dụng. elif cho phép bạn thêm các điều kiện kiểm tra bổ sung.
Cú pháp tổng quát (ví dụ trong Python):
if dieu_kien_1:
# Khối lệnh 1
elif dieu_kien_2:
# Khối lệnh 2
elif dieu_kien_3:
# Khối lệnh 3
else:
# Khối lệnh cuối cùng nếu tất cả các điều kiện trên đều sai
Ví dụ 4: Chí Phèo - Ba Bá Kiến
Tình huống: Chí Phèo sau khi ra tù muốn đến nhà Bá Kiến. Có nhiều khả năng xảy ra tùy thuộc vào hành động của Bá Kiến.
Lập trình: Biến hanh_dong_ba_kien sẽ mô tả hành động của Bá Kiến.
hanh_dong_ba_kien = "thach_thuc" # Ví dụ: Bá Kiến thách thức Chí Phèo
if hanh_dong_ba_kien == "tha_thu":
print("Bá Kiến tha thứ, Chí Phèo có thể làm người lương thiện.")
elif hanh_dong_ba_kien == "ep_buoc":
print("Bá Kiến ép buộc, Chí Phèo tiếp tục tha hóa.")
elif hanh_ba_kien == "thach_thuc":
print("Bá Kiến thách thức, Chí Phèo nổi giận và tìm đến trả thù.")
else:
print("Không rõ hành động của Bá Kiến, số phận Chí Phèo vẫn mịt mờ.")
# Kết quả: Bá Kiến thách thức, Chí Phèo nổi giận và tìm đến trả thù.
V. Tổng kết và Bài tập
Tổng kết:
* if-else là công cụ cơ bản để tạo ra các quyết định trong chương trình.
* if thực thi nếu điều kiện đúng.
* else thực thi nếu điều kiện sai.
* elif cho phép kiểm tra nhiều điều kiện liên tiếp.
Bài tập vận dụng:
Hãy thử viết chương trình với if-else cho các tình huống sau, lấy cảm hứng từ văn học Việt Nam:
* Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên: Một nhân vật có trung thực và dũng cảm không? Nếu có, họ sẽ được đền đáp. Nếu không, họ sẽ gặp khó khăn.
* Hai đứa trẻ: Nếu chị em Liên và An bán hết hàng, họ sẽ có tiền để mua quà. Nếu không, họ sẽ buồn.
* Số đỏ: Ông Phô tích cực tham gia các hoạt động xã hội (diện biến ảo, múa ba lê...). Hãy viết một chương trình kiểm tra xem ông ấy có đang tham gia hoạt động nào không để in ra nhận xét.
Chúc bạn học tập thật tốt!
0 Reviews